اختلال شخصیت نمایشی یا هیستریونیک و یا (show of) ازجمله مشکلات شخصیتی آسیب‌زننده در روابط انسانی است. افراد مبتلابه این اختلال دارای رفتارهایی اغواگرانه، ظاهری جذاب و هیجان‌هایی متغیر هستند. درنتیجه به‌راحتی و برحسب سلیقه تماشاگران خود، رنگ عوض می‌کنند. این ویژگی اگرچه ممکن است جالب باشد، اما نشان‌دهنده روحیه‌ای حساس، شکننده و آسیب‌پذیر است. به همین دلیل آشنایی با ویژگی‌های این افراد می‌تواند نقش زیادی در داشتن تعاملات مناسب با آن‌ها داشته باشد.

منبع: اختلال شخصیت نمایشی

اختلال شخصیت نمایشی

یکی از اختلالات شخصیتی گروهB، شخصیت هیستریونیک یا نمایشی نام دارد. افرادی که دچار این مشکل هستند، معمولاً همانند هنرپیشه‌ها رفتار می‌کنند. به‌عبارت‌دیگر، آن‌ها هیجانات خود را به شیوه‌ای اغراق‌آمیز ابراز می‌کنند تا همچون هنرمندان، تماشاچیان شان را به خود خیره نمایند. سبک زندگی آن‌ها به‌گونه‌ای است که انگار همواره روی استیج نمایش قرار دارند. طرز صحبت، احساسات، وضعیت ظاهری و حتی عقاید و باورهای آن‌ها همواره در حال نوسان است. دلیل این رنگ عوض کردن‌ها در افراد مبتلا، تنها جلب کردن توجه و نظر مساعد اطرافیان آن‌ها است.

بنابر گزارش‌های بالینی، نرخ شیوع این اختلال در بین زنان بیشتر از مردان است. در حقیقت، باور بر این است که مردان با ویژگی‌های مستعد کننده این اختلال، بیشتر تشخیص اختلال شخصیت ضداجتماعی می‌گیرند. همچنین لازم به ذکر است که بروز اختلال هیستریونیک، غالباً در سنین جوانی رخ می‌دهد.

احتمال دارد افرادی که تشخیص اختلال شخصیت نمایشی را می‌گیرند، مبتلابه یک سری مشکلات روانی دیگر نیز باشند. ازجمله اختلالاتی که پیش‌بینی می‌شود همراه با شخصیت هیستریونیک مشاهده گردد، اختلالات سوماتیک سمپتوم (یا همان روان تنی) است. همچنین، لازم است با دقت بر نشانه‌های این افراد، پیش از هر چیز آن را از شخصیت مرزی، خودشیفته و وابسته افتراق داد. تشخیص این موضوع هم تنها بر عهده متخصص روانشناسی یا روانپزشک صورت می‌گیرد.

مشخصه افراد مبتلابه شخصیت نمایشی

کسانی که تشخیص اختلال شخصیت هیستریونیک را از متخصصین سلامت روان می‌گیرند، رفتارهای متنوعی از خود نشان می‌دهند. بااین‌وجود، به‌طورکلی می‌توان تمام این واکنش‌های رفتاری یا ظاهری را در چند طبقه جای داد. ازجمله رایج‌ترین ویژگی‌های افراد مبتلابه این اختلال به شرح زیر است.

نگاه سیاه‌وسفید به جهان

این اشخاص، غالباً نگاهی صفر و صدی یا به‌عبارت‌دیگر سیاه‌وسفید به رویدادهای مختلف دارند. آن‌ها معمولاً دارای گفتاری مبهم و کلی گویانه هستند و سعی می‌کنند از بیان جزئیات خودداری کنند. دلیل این امر، آن است که بتوانند در صورت لزوم داستان و احساسات خود برای تحت تأثیر قرار دادن شنونده تغییر دهند.

ظاهر و رفتار فریبنده

اغلب افراد هیستریونیک در اکثر مواقع رفتار و ظاهری آراسته و درعین‌حال، جلب‌توجه کننده دارند. آن‌ها همیشه نگران ظاهر خود هستند و به دنبال تأیید دائمی اطرافیانشان می‌گردند. این موضوع تا جایی برای‌شان اهمیت می‌یابد که حتی تعریف یا توجه نکردن دیگران به آن‌ها موجب ناراحتی یا عصبانیت‌شان می‌شود.

نوسانات خلقی

حالت‌های خلقی و هیجانی مبتلایان به شخصیت نمایشی معمولاً خیلی سریع و آسان تغییر می‌کند. این افراد معمولاً تکانش گر هستند و خیلی سخت می‌توانند در ارضای تمایلات و خواسته‌هایشان تعویق ایجاد کنند. علاوه بر این، آن‌ها همواره هیجان‌های خود را به شیوه‌ای مبالغه‌آمیز و دراماتیک نشان می‌دهند. در این موضوع می‌توان این افراد را به هنرپیشه‌های تئاتر تشبیه کرد که بر روی صحنه نمایش اجرا می‌کنند.

عزت‌نفس پایین

معمولاً در پشت ظاهر فریبنده و رفتارهای اغواگرانه این افراد، عزت‌نفس پایینی وجود دارد. این اختلال در اشخاصی بروز می‌یابد که اغلب احساس بی‌ارزشی یا بی‌کفایتی زیادی نسبت به خود دارند. آن‌ها برای مخفی کردن این ویژگی‌های خود، سعی می‌کنند جوری رفتار کنند که توجه و تأیید اطرافیان، به‌خصوص افراد مهم زندگی‌شان را کسب کنند. به همین دلیل است که بی‌توجهی یا نادیده گرفتن دیگران، آن‌ها را بسیار عصبی و حساس می‌کند؛ زیرا این برخورد، مستقیماً اعتمادبه‌نفس پایین آن‌ها را نشانه می‌گیرد.

مؤلفه‌های تشخیصی اختلال شخصیت نمایشی

باید توجه داشت که اغلب انسان‌ها، همواره درجاتی از ویژگی‌های مذکور را دارا هستند. آنچه باعث تمایز افراد عادی با مبتلایان به اختلال شخصیتی نمایشی می‌گردد، وجود معیارهای تشخیصی است. این افراد معمولاً در همه حوزه‌های زندگی خود، به‌صورت غیرعادی هیجانی هستند. همچنین آن‌ها به‌صورت افراطی به دنبال جلب‌توجه دیگران‌اند. این وضعیت تقریباً از ابتدای جوانی شان شروع‌شده و در شرایط مختلف نیز بروز می‌کند. توجه داشته باشید که این ملاک‌ها باید تنها توسط روانشناسان بررسی شود.

ملاک‌های لازم برای اختلال شخصیت هیستریونیک به شرح زیر است:

درصورتی‌که نشانه‌های این افراد در پنج حوزه از موارد زیر تأثیرگذار باشد، می‌توان تشخیص اختلال شخصیت نمایشی را به آن‌ها داد:

1. احساس معذب بودن و ناراحتی فرد هنگام قرار نگرفتن در مرکز توجه دیگران
2. داشتن رفتارهایی تحریک‌کننده یا با اغوا گری‌های جنسی در ارتباطات خود با دیگران
3. تغییر سریع هیجانات و ابراز آن‌ها به‌صورت سطحی
4. استفاده از ظاهر فیزیکی خود برای جلب‌توجه دیگران
5. صحبت کلی گویانه و فاقد جزئیات
6. نشان دادن احساسات خود به صورتی اغراق‌آمیز و نمایشی
7. تلقین‌پذیری آسان
8. در نظر گرفتن روابط میان فردی خود به‌صورت صمیمانه‌تر از آنچه واقعاً است.

برای دریافت مشاوره در زمینه شخصیت ها می‌توانید در ساعت از روز برای مشاوره تلفنی از طریق شماره 02191002360 با برترین متخصصان در مرکز مشاوره روانشناسی آواژه تماس حاصل نمایید.

منبع: اختلال شخصیت نمایشی